Początek nowego tygodnia pracy wypełnia Cię niepokojem, krytyka ze strony przełożonego zmusza Cię do ciągłych przemyśleń, a jedna negatywna wiadomość e-mail potrafi zburzyć Twój spokój na kilka godzin? Wypróbuj zdrowe metody radzenia sobie z nieprzyjemnymi emocjami. Odkryj sprawdzone techniki zarządzania stresem oraz zgłęb jego przyczyny i symptomy, aby zapobiec wystąpieniu stresu przewlekłego.
Co to jest stres? Przyczyny i typy stresu
Stres to intensywne napięcie nerwowe, które jest reakcją na negatywne bodźce zarówno fizyczne, jak i psychiczne. Jest to naturalna odpowiedź organizmu na sytuacje, które są postrzegane jako trudne lub zagrażające.
Stres może mieć zarówno negatywne, jak i pozytywne aspekty. Pozytywny stres, znany również jako eustres, pomaga nam w realizacji celów i manifestuje się na przykład poprzez podniecenie przed istotnymi wydarzeniami. Jest więc dla nas korzystny. Z drugiej strony, dystres, czyli uczucie niepokoju i nadmiernego obciążenia, hamuje działanie naszego organizmu i może prowadzić do problemów zdrowotnych.
Etapy stresu
Reakcja na stres jest uważana za mechanizm przetrwania, który umożliwia człowiekowi szybką mobilizację energii i działanie w trudnych okolicznościach. Jednym z pierwszych naukowców, którzy zaczęli badać ten temat, był Hans Selye, który wprowadził pojęcie stresu do powszechnej świadomości. Określił on trzy podstawowe etapy reakcji na stres.
Faza alarmowa
To wstępna faza, w której następuje mobilizacja do konfrontacji ze stresem i przeciwdziałanie mu. W tej fazie dochodzi do uwalniania hormonów stresu – adrenaliny i kortyzolu. W wyniku ogólnego pobudzenia występuje przyspieszenie oddechu i akcji serca, wzrost ciśnienia krwi i napięcie mięśni. Organizm reaguje za pomocą autonomicznego układu nerwowego, przygotowując się do walki lub ucieczki.
Faza odporności
Adaptacja do sytuacji stresowej i próba sprostania napotkanemu wyzwaniu. Organizm dąży do zminimalizowania wpływu stresora i odzyskania normalnego funkcjonowania. Najlepiej zneutralizować stres, przeciwstawiając mu się już na tym etapie. W przeciwnym razie może dojść do wyczerpania rezerw energetycznych.
Faza wyczerpania
Zbyt intensywny lub długotrwały stres sprawia, że organizm nie jest już w stanie dalej się do niego dostosowywać. Dochodzi do wyczerpania mechanizmu radzenia sobie ze stresem i ogólnego osłabienia. Może wystąpić zmęczenie fizyczne, emocjonalne lub psychiczne. Zwiększa się wówczas podatność na różne choroby – od infekcji po depresję. W skrajnych przypadkach mogą pojawić się zaburzenia lękowe i myśli samobójcze.
Następujące po sobie fazy stresu tworzą tzw. ogólny zespół adaptacyjny, opisywany jako model GAS.